Ndizi ni tunda la mgomba ambalo huweza kukaa idadi kadha pamoja na kufanya shada au kichane na vichane kadha hufanya mkungu.

Mfano: ndizi bokoboko; ndizi kimalindi; ndizi kisukari; ndizi mzuzu; ndizi mshale; ndizi ng’ombe.

Visawe vya ndizi ni: izu, ndovi.

Ukubwa wa neno ndizi

Kupata ukubwa wa neno ndizi tunazingatia sheria hii ya ukubwa wa nomino:

Nomino zenye sinazoanza na herufi {n} mwanzoni na kufuatwa na konsonanti nyingine kuunda herufi za konsonanti mbili, herufi hiyo hudondoshwa.

Neno ndizi huanza na herufi {n} mwanzoni kisha kufuatwa na konsonanti ingine kuunda herufi za konsonanti mbili, kwa hivyo tunadondosha herufi {n} na kupata ukubwa wa neno ndizi kama dizi.

Udogo wa neno ndizi

Kupata udogo wa neno ndizi tunaongeza kiambishi {ki} kwa ukubwa wa neno ndizi.

Udogo wa ndizi inakuwa kidizi.

Mfano katika sentensi

Mtu anakula ndizi. [Hali ya kawaida.]

Jitu linakula dizi. [Hali ya ukubwa.]

Kijitu kinakula kidizi. [Hali ya udogo.]

Wingi wa udogo na ukubwa wa ndizi

Majina ya nomino katika ukubwa huainishwa katika ngeli ya LI-YA. Kupata wingi wa ukubwa tunaongeza kiambishi {ma}.

Majina ya nomino katika udogo huainishwa katika ngeli ya KI-VI. Kupata wingi wa ukubwa tunaongeza kiambishi {ma} na {vi}.

Mfano

Jitu linakula dizi. [Hali ya ukubwa umoja.]

Majitu yanakula madizi. [Hali ya ukubwa wingi.]

Kijitu kinakula kidizi. [Hali ya udogo umoja.]

Vijitu vinakula vidizi. [Hali ya udogo wingi.]